1. Замонавий технологиялар даврида шаклланаётган ўқувчиларнинг ташқаридан олинаётган ахборотлари таълим берувчилардан олаётган ахборотларидан қизиқсизроқ ёки жозибаси камроқ бўлаётгани ва ўқувчининг ташқаридан келаётган маълумотларни тез жуда осон эгаллашмоқда ва кўпгина имкониятлардан осон фойдаланмоқда. Мактабидаги айрим фанлардаги мактаб фан дастурларининг ўқувчилар ўзлаштиришида қийнчилик туғдиргани ва фақат олий ўқув юртига кириш учунгина мажбуран вақтинчалик ўрганишлари, юқори синф ўқувчиси юклама кўплигидан уларни бажариш имкони йўқ туюлади ва улар ўрганмай қўяқолади ва таълим сифатининг ёмонлашувига сабаб бўлади. (Фан дастурларини соддалаштириш ва келажакда ҳаётида фойдали маълумотлар билан тўлдириш) 2. Мактабда ўқитувчининг салоҳиятига, иш стажига, ўргатиш методикаси ёки тажрибали устозларнинг (экспертлар)нинг ўқитувчи томонидан ҳақиқий ўтказган дарсларининг сифати таҳлилига қараб эмас балки, кимлардир томонидан яратилган нисбий ўқитувчини баҳолаш тизимидаги ўқувчиларнинг “баҳолари” сифат кўрсаткичига қараб, йиғган ҳужжатларининг кўплигига қараб тоифалар белгилади. (ўқитувчиларга тоифа бериш низомини қайта кўриб соддалаштириш ва конкретлаштириш зарур) Муаллим хужжатбозлик ва умуман дарсга таалуқли бўлмаган фаолият билан шуғулланиши ортиқча оворагарчилик ва асаб бузарликларга олиб келаётгани ўқитувчиларда, ўз устида ишлаш, китоб мутоаласи, замонавий билимларни эгаллашга, замон билан ҳамнафас бўлишга ва энг муҳими “Янги авлод”ни тарбиялашига халақит беради. 3. Мактабда ўқиётган бола ўз маҳалласи, қариндош уруғи, ака укалари атрофида ёки уларни ўқитаётган устозларнинг улардан аавал уларнинг ака-опаларини ёки ота-оналарини ўқитган бўлгани учун ўзига ҳос ўзбекона маънавий занжилар билан боғланган муҳит шаклланган бўлади. Устоз ва оиланинг мактаб ва маҳалланинг орасидаги яқинлик, у ерда шаклланган қадриятлар, ўқувчиларнинг тарбиясига ижобий таъсир ўтказади. Ўқувчининг энди балоғат ёшига катта бўлиш билан болаликдан ажралиш вақтида у 9 йил давомида меҳр қучоғидан бошқа муҳитга боради. Ота-боболаримизнинг таъбирича “7 ёшача подшо, 15 ёшгача мажбурий ўрганучи ва 15 ёшдан кейин дўст” бўладиган вақтда уни шу давргача тарбиялаб уларнинг камчилик ва иқтидорларини биладиган устозлар қўлидан умуман бошқа муҳитга тушиб қолишади. Балоғат ёшидаги ғайрат ва шижоат нотўғри тарафга йўналиш олиши мумкин. Шунинг учун жаҳон тажрибасига таянган ҳолда мактабни 11 йиллик бўлишини таклиф қиламан.

Хаммага маълумки хозирда Республикамизда 12 йиллик (9+3) мажбурий таълим мавжуд. Ушбу 12 йиллик давр учун барча харажатлар давлатимиз томонидан копланади. Агарда бу борадаги хорижий давлатлар амалиётларига карасак хаттоки бошлангич мактаблар хам контракт (туловлар) асосида амалга оширилади. Вилоят-туманларда жойлашган колледжларда укувчиларнинг сони жуда кам, сабаби ота-оналаримиз фарзандларининг билим олишига беэътиборсизлиги ва билимли ва замон талабига жавоб берадиган укитувчиларнинг камлиги. Таклиф: Ота-оналарнинг иш хоналари рахбариятига бевосита углини укиши хакида маълумот доимий етказиб бориш ва бу маълумотни оммага эълон килиш; 12 йиллик мажбурий таълим буйича укувчини мактабга боришини таъминлашни Ота-оналарга мажбурий килиб белгилаш; фарзанди учун дарс бераётган укитувчиларни ота-оналар томонидан танлаш имконини бериш. Шунингдек Олий укув юртларига кириш имтихонларини соддалаштириш ва укув жараёнини мураккаблаштириш (укишни хохлаганлар укишга киролмаяпти, укишга кирганлар яхши билим олмаса хам олий укув юртини тугатиб диплом оляпти.)

Мактаб синфларида 35-40-45 хаттоки 50 укувчига булиб кетган, бу жуда кулгули холат, ушбу холатда укувчи 45 дакика давомида кандай билим олади? Бир синфда укувчи сони 25 кишидан ошмаслиги керак деб уйлайман.